رضوان كالپوش

معمولا در این سمپاش ها نازل ها دو به دو همدیگر را همپوشانی کرده و با پاشش یکنواخت سطح مزرعه را کاملا ًمی پوشاند. با انتخاب و استفاده از نازل مناسب، باد بردگی و تلفات سم کاهش یافته و تمام سطح گیاه آغشته به محلول سمی می گردد.

از انواع سم پاش های پشت تراکتوری، نوع سوار شونده در ایران رایج بوده که توسط اتصال ۳ نقطه به تراکتور متصل می شود. در کشورهای پیشرفته به علت تسطیح کامل مزارع، عرض بوم سمپاش به ۴۰ متر نیز می رسد اما در کشور ما به دلیل عدم تسطیح مزارع عمدتا از بوم های ۸ متری استفاده می شود. راندمان سمپاش ۴۰۰ لیتری با بوم ۸ متری در شرایط کشور ما ۱۰ تا ۱۵ هکتار در روز می باشد.

•  

• میزان لهیدگی محصول در اثر عبور چرخ تراکتور نیز دارای اهمیت می باشد. (شکل ۴). مثلا در شرایطی که در مزرعه گندم، بوته ها کوتاه و امکان پنجه زنی و ترمیم دارند میزان این خسارت ناچیز می باشد اما در زمانی که بوته ها رشد کرده و دیگر امکان ترمیم ندارند اگر از تراکتورهای چرخ پهن( ۳۰تا cm۴۰) استفاده شود، میزان خسارت حدود ۱۲ ۸ % محصول می باشد. لذا برای کاهش این خسارت لازم است تا تسطیع مزارع صورت گرفته و از تکنولوژی های پیشرفته مانند سمپاش های با طول بوم زیاد استفاده گردد زیرا در زمان استفاده از بوم ۴۰ متری لهیدگی مزرعه و محصول به یک پنجم (۲ %) کاهش می یابد.

شکل ۴) لهیدگی محصول در اثر عبور چرخ تراکتور.

تعریف کالیبراسیون:

تصور عمومی بر این است که تنظیم سمپاش جهت پاشش مقدار معینی محلول سمی در هکتار، کالیبراسیون نام دارد . اما تعریف صحیح و کامل کالیبراسیون عبارتست از نظیم سمپاش برای پاشش مقدار معینی سم خالص با محلول سمی در هکتار با قطر ذرات از پیش تعیین شده و تعداد معینی از ذرات در یک سانتیمتر مربع. برای این منظور از کارت های حساس به آب استفاده می شود. این کارتها زرد رنگ بوده و با برخورد ذرات آب به آنها اثرات آبی رنگ بر روی کارت ایجاد شده و امکان شمارش ذرات و بررسی یکنواختی پاشش را می دهد. (شکل ۵).

شکل ۵) اثرات آبی رنگ بر روی کارت حساس به آب.

از آنجایی که قبل از کالیبره شدن سمپاش ممکن است پاشش نامنظم و بیش از حد مورد نیاز باشد، جهت جلوگیری از اتلاف سم و کاهش اثرات بر محیط و کاربران و جلوگیری از سوزش گیاه، کلیه مراحل کالیبراسیون باید با آب انجام شود.

مراحل کالیبراسیون سمپاش های ۴۰۰ لیتری پشت تراکتوری بومدار.

کالیبراسیون دارای مراحل متعددی است که به بررسی آن ها می پردازیم:

ـ مرحله ۱) انتخاب نازل.

نازل مهم ترین بخش یک سمپاش است و محلول سمی از آن خارج می شود. نازل باید بتواند تا محلول را به خوبی به ذرات ریز تبدیل کند. در اینجا به چند نازل که در حال حاضر در دسترس کشاورزان است اشاره می کنیم.

نازل ۸۰۰۲ بادبزنی، از جنس رزین صنعتی یا پلاستیکی و رنگ زرد ( شکل ۷ الف ). ارتفاع پاشش این نازل در ۲ بار همپوشانی cm ۷۵ و در ۳ بار همپوشانی cm ۱۱۵ از بالای گیاه است. زاویه پاشش آن ۸۰ درجه بوده (شکل ۶) و محلول دهی آن ۲/۰ گالن آمریکایی در دقیقه در PSI ۴۰ فشار (۸/۲ بار) می باشد.

شکل ۶) زاویه پاشش نازل ۸۰۰۲ بادبزنی.

نازل ۱۱۰۰۳ بادبزنی، از جنس رزین صنعتی یا پلاستیکی و رنگ آبی (شکل ۷، ب). ارتفاع پاشش این نازل در ۲ بار همپوشانی ۵۰ و در ۳ بار همپوشانی cm ۷۲/۵ از بالای محصول می باشد. زاویه پاشش این نازل ۱۱۰ درجه و محلول دهی آن ۳/۰ گالن امریکایی در دقیقه در ۸/۲ بار (PSI ۴۰) فشار است.

نازل ۱۱۰۰۴ بادبزنی ، این نازل از جنس استیل است (شکل ۷، د). زاویه پاشش آن ۱۱۰ درجه و محلول دهی آن ۴/۰ گالن امریکایی در دقیقه در ۸/۲ بار (PSI ۴۰) فشار می باشد. ارتفاع پاشش آن نیز cm ۴۰ از بالای گیاه در نظر گرفته می شود.

شکل ۷) انواع نازل ها. الف) ۸۰۰۲ بادبزنی، ب) ۱۱۰۰۳ باد بزنی و د) ۱۱۰۰۴ بادبزنی

برای مبارزه با علف های هرز در مزارع گندم که ارتفاع بوته ها به طور متوسط حدود cm ۲۰ ۱۵ می باشد و زمین به طور کامل تسطیح نشده است، استفاده از نازل ۸۰۰۲ توصیه می گردد (شکل ۷، الف). ارتفاع پاشش این نازل زیاد و مصرف محلول آن در هکتار کم می باشد.

در صورتی که مزارع تسطیح شده و محل برداشت آب نزدیک مزرعه بوده و حجم و ارتفاع محصول زیاد شده باشد می توان از نازل های ۱۱۰۰۳ و یا ۱۱۰۰۴ استفاده نمود که دارای ارتفاع پاشش کم و محلول دهی زیاد هستند استفاده نمود. لازم به ذکر است که در نازل های با ارتفاع پاشش کم، باد بردگی سموم کاهش می یابد. در برخی از کشورهای پیشرفته برای مبارزه با آفات و بیماری های گیاهی از نازل های مخروطی توخالی یا گِرد پاش که ذرات بسیار ریز تولید می نمایند استفاده می شود (شکل ۸).

شکل ۸) الگوی پاشش نازل مخروطی توخالی.

ـ مرحله ۲) فشار سمپاشی.

فشار سمپاشی در سمپاش های بومدار با نازل های بادبزنی (تی جت) معمولا ً بین ۱ تا ۵ بار بوده و برای مبارزه با علف های هرز فشار ۲ تا ۳ بار و در مبارزه با آفات و بیماری ها فشار بین ۳ تا ۴ بار مناسب می باشد. با افزایش فشار، خروجی محلول زیادتر شده و قطر ذرات ریزتر می گردد (شکل ۹). در مبارزه با علف های هرز از ذرات درشت تر استفاده می شود تا بادبردگی به حداقل برسد.

شکل ۹). با افزایش فشار ، قطر ذرات کاهش یافته و تعداد ذرات (محلول خروجی) افزایش می یابد. اما با کاهش فشار قطر ذرات افزایش یافته و میزان محلول خروجی کاهش می یابد.

تغییر فشار بستگی به دور موتور و دور محور توان دهی تراکتور (PTO) داشته و میزان آن را با رگولاتور یا شیر فشار تنظیم می نمایند. یک شیر فشار مناسب باید حتی در حد نهایی افزایش فشار، مقداری محلول برگشتی به مخزن داشته باشد تا از ترکیدگی پمپ و لوله ها جلوگیری کند. در ایران، سازندگان از فشار سنج های ۶۰ تا ۱۰۰ بار استفاده می کنند که نمی توانند فشار صحیح بین ۲ تا ۳ بار را نشان دهد. نکته دیگر این است که منظور از فشار سمپاشی، فشار در پشت نازل می باشد که با فشار موجود در خروجی پمپ متفاوت بوده و همیشه از آن کمتر است. به همین منظور برای تعیین فشار صحیح در نازلها می توان در نزدیکی یکی از نازل ها یک فشارسنج نصب نمود

راه دیگر برای تعیین مقدار دقیق فشار نازل ها بدین صورت است که، در مدت زمان یک دقیقه مقدار خروجی چند نازل را در ظروف جدا اندازه می گیریم. سپس میزان محلول بدست آمده از نازل ها را با جدول مقایسه کرده و با تغییر رگولاتور به فشار لازم می رسیم . از آنجایی که کشاورزان برای اندازه گیری خروجی نازل ها ظروف مدرج ندارند و تنها وسیله اندازه گیری آنها قوطی خالی یک لیتری سموم مصرف شده می باشد، می توان با استفاده از ساعت زمان پر شدن ظرف یک لیتری را به ثانیه یادداشت نمود. مثلا ً اگر مدت پرشدن یک ظرف یک لیتری ۴۰ ثانیه بوده باشد، از تناسب ریاضی به صورت زیر استفاده می شود.

۴۰ ثانیه، یک لیتر، ۶۰ ثانیه (یک دقیقه) چقدر محلول ؟

نازل ها پس از مدتی کارکرد و به دلیل عبور محلول سمی از آن ها فراخ تر شده و خروجی آن ها افزایش می یابد. مثلا ً طبق نمودار مندرج در یک بروشور، خروجی نازل های زرد و آبی موجود، پس از ۱۰۰ ساعت کارکرد ۲ تا ۴ ساعت درصد زیاد شده و حال اینکه این مقدار برای برخی انواع دیگر از نازل ها پس از ۵۰ ساعت کارکرد ممکن است به ۳۵ درصد نیز برسد.

بنابراین اگر نازل مدت زیادی کارکرده باشد خروجی آن افزایش یافته و مقدار آن با عدد داده شده در جدول برای فشار معین مطابقت نخواهد داشت. به منظور آزمایش و کسب اطمینان از سلامت نازل ها و برای مشخص کردن درصد افزایش خروجی می توان بوسیله یک ظرف و در زمان یک دقیقه مقدار محلول خروجی را از نازل ها بدست آورد. سپس با اندازه گیری محلول بدست آمده (توسط استوانه مدرج) در این یک دقیقه از هر یک از نازل ها می توان مقدار خروجی هر نازل را مشخص نمود. سپس این مقدار در جدول مربوطه مقایسه می شود. در آزمایشی که در اینجا انجام گشته، مقدار محلول بدست آمده از یک نازل کارکرده ۸۰۰۲ برنجی ، cc۷۶۰ شده است. طبق اطلاعات جدول، نازل ۸۰۰۲ در فشار ۲ بار، باید cc ۶۵۰ خروجی داشته باشدکه عدد بدست آمده در آزمایش ما cc ۷۶۰ می باشد . بنابراین این نازل در یک دقیقه

cc ۱۱۰ محلول اضافه از حالت استاندارد خارج می کند ( cc ۱۱۰ = cc ۶۵۰ cc ۷۶۰) . بنابراین لازم است تا فشار کم شود تا میزان خروجی به حد استاندارد برسد که این کار از طریق رگولاتور انجام شد و دوباره باید محلول خروجی اندازه گیری شود.

ـ مرحله ۳) سرعت حرکت تراکتور.

سرعت حرکت تراکتور در مزارع مکانیزه و کاملا تسطیح شده تا ۱۴ کیلومتر در ساعت می باشد که این مقدار در مزارع کشور ما به علت ناهموار بودن به ۴ تا ۶ کیلومتر کاهش می یابد (۶۶ تا ۱۰۰ متر در دقیقه). اگر کیلومتر شمار تراکتور خراب بوده یا اصلا ً وجود نداشته باشد، برای تعیین سرعت حرکت تراکتور باید از راننده خواست تا طبق تجربیات قبلی خود در مزرعه مورد آزمایش، میزان گاز دستی تراکتور و دنده را انتخاب و شروع به حرکت در شرایط مزرعه نماید. پس از یک دقیقه مسافت طی شده اندازه گیری می شود. برای افزایش دقت اندازه گیری می توان در مسیر حرکت تراکتور چند پرچم نصب نمود .پس از متراژ، می توان با استفاده از تناسب ریاضی ، سرعت حرکت تراکتور را به کیلومتر در ساعت محاسبه نمود. مثلا ً مسافت طی شده این آزمایش ما برابر ۸۳ متر در یک دقیقه بوده است. حال از طریق تناسب، سرعت حرکت برابر ۴۹۸۰ متر در ساعت (حدود ۵ کیلومتر در ساعت) بدست می آید.

ـ مرحله ۴) میزان محلول مصرفی در هکتار.

به عنوان مثال در صورت استفاده از نازل ۸۰۰۲ زرد رنگ در فشار ۳ بار (PSI ۴۵) و سرعت حرکت ۵ کیلومتر در ساعت میزان مصرف محلول در هکتار ، طبق جدول ۱۹۰ لیتر خواهد بود.

محلول مصرفی در عملیات کالیبراسیون.

یادآوری می شود که عملیات کالیبراسیون به منظور صرفه جویی در مصرف سموم، پیش گیری از سوزش گیاه و جلوگیری از آلودگی ناخواسته محیط زیست و مسمومیت انسانی به وسیله آب خالص انجام می شود. به همین دلیل (مصرف آب به جای سم) ، جهت صرفه جویی در وقت و هزینه ها در صورتی که در هنگام اجرای عملیات، شرایط جوی کاملا ً مساعد نبوده و حتی کمی باد وجود داشته باشد، می توان اقدام به کالیبراسیون نمود. اما در هنگام سمپاشی مزرعه، شرایط جوی باید کاملا ً مساعد بوده و از وسایل ایمنی نیز به طور کامل استفاده نمود.

ـ مرحله ۵) کنترل وضعیت عمومی سمپاش.

• ماشین آلات کشاورزی

  خدمات کشاورزی شرکت سیب سبز …

• دعوت به سرمایه گذاری

  قابل توجه سرمایه گذاران داخلی …

• بلبرینگ رویال صنعت

  تهیه وتوزیع انواع رولبرینگ …

• خانه باغ با چشم انداز زیبا وامکانات

  کلی فروشی و قطعه فروشی به صورت …

چنانچه مایلید تبلیغات شما در اینجا نمایش داده شود
با ما تماس بگیرید

قبل از انجام عملیات اجرایی کالیبراسیون باید وضعیت عمومی سمپاش را بررسی و کنترل نمود. برای اطمینان از عملکرد صحیح سمپاش و کالیبراسیون دقیق، کنترل بخش هایی که نام برده می شود ضروری می باشد.

ابتدا باید کنترل نمود که درجه بندی میزان محلول در دو طرف مخزن صحیح باشد. و نیز شلنگ آب نما (شفاف) در مقابل درجات در دو طرف مخزن، به خصوص در مخازن غیر قابل رویت برای کنترل مقدار محلول سمی موجود باشد. توری سبدی درب مخزن نیز باید بررسی شود. این سبد باید در اطراف و زیر مشبک بوده و توری آن ۳۰ مش باشد (مش= تعداد سوراخ ها در یک اینچ طولی). درب مخزن نیز باید به خوبی بسته شده و در هنگام حرکت باز نشود و نشتی نداشته باشد.

لوله های خروجی و برگشتی محلول باید مورد بررسی قرار گیرند تا نشتی نداشته باشند. صافی زیر مخزن باید مجهز به توری ۵۰ مش بوده و توری آن گرفتگی نداشته باشد. کلیه اتصالات موجود از پمپ تا نازل کنترل شود تا چکه نداشته باشد. فاصله نازل ها در روی بوم نیز باید همگی cm ۵۰ در نظر گرفته شود و شیار نازل های تی جت همگی در روی یک خط بوده و موازی با طول بوم باشد در برخی موارد جهت جلوگیری از برخورد پاشش نازل ها با هم، خطوط نازل ها را با زاویه بسیار کم نسبت به خط بوم نصب می نمایند که در این حالت ، خطوط شیار نازل ها باید با هم موازی باشد

نازل ها باید پاشش یکنواخت داشته و توری آن ها ۵۰ مش بوده و گرفتگی نداشته باشد. دبِی (میزان خروجی در واحد زمان) نازل ها در بخش های مختلف بوم یکسان و نیز دبی نازل های یک بخش نیز نباید با هم متفاوت باشد که این عمل توسط آزمایش اندازه گیری میزان خروجی محلول نازل ها انجام می شود و در صورت مشاهده اختلاف بین خروجی نازل ها باید نازل های خراب را تعویض نمود. لازم است تا جهت جلوگیری از چکه در هنگام قطع سمپاشی، نازل ها به چک والو (سرپوش = سوپاپ = Valve)، مجهز باشند.

بخش های مختلف خرپای بوم به خصوص لولای اصلی باید فاقد هرگونه لقی باشد. کلیه بخش ها باید دارای پیچ تنظیم ارتفاع بوده و تمام قسمت ها در یک راستا قرار گیرند. زمانی که تراکتور در جای مسطح ایستاده است، لازم است تا فاصله دو طرف بوم از سطح زمین برابر باشد که برای این کار از متر و تنظیم بازوهای تراکتور استفاده می شود.

محور توان دهی تراکتور در کلیه حالات پاشش که بسته به نوع نازل و رشد محصول ارتفاع پاشش از ۵۰ تا ۱۳۰ سانتی متر تغییر می کند، باید حتی الامکان به صورت افقی کار کرده تا به پمپ فشار نیاید.

اگر تعداد نازل ها ۱۶ عدد باشد، حداکثر عرض کار پاشش در روی زمین m ۸/۵ و عرض کار مفید متر۸ و فاصله نازل اول تا آخر ۵/۷ متر می باشد. بوم های تاشوی ضربدری به بوم های افقی ارجحیت دارند زیرا در هنگام برخورد بوم به مانع، با عقب رفتن بوم، سر ِ آن بالا رفته و مانع را رد می کند. اندازه و روش نصب و قرار گرفتن شلنگ های رابط باید طوری باشدکه در موقع بازشدن مانع پاشش نازل ها نشده و در هنگام جمع شدن در بین قطعات گیر نکند

در انتهای بوم نیز باید قطعه U شکل وجود داشته باشد که کار حفاظت از نازل ها را بر عهده دارد و در هنگام پایین آوردن بوم و یا برخورد با موانع، نازل ها آسیب نبیند.

عملیات اجرایی کالیبراسیون در مزرعه.

برای شروع کالیبراسیون مقدار معینی آب در مخزن بریزید. از آنجایی که مخزن توسط بازوهای تراکتور به طور دایره ای بالا و پایین می رود، باید خواندن عدد مقدار محلول در مخزن در ارتفاع خاصی صورت گیرد و بهتر است تا شاسی سمپاش روی زمین مسطح قرار گیرد. اگر این عمل به علت گیر کردن PTO به قسمت های دیگر ممکن نیست، باید ارتفاع وسط شاسی از زمین به وسیله متر یا یک تکه چوب اندازه گیری شود. برای دقت بیشتر در تعیین مقدار آب موجود، میزان آن را پس از رفع تلاطم از روی درجات دو طرف خوانده و معدل گیری می نماییم . در این آزمایش، عدد سمت چپ برابر ۲۶۰ لیتر و در سمت راست ۲۴۰ لیتر می باشد که میانگین آن ۲۵۰ لیتر خواهد شد. پس از تعیین مقدار آب مخزن، شخص سم پاشی کننده به مزرعه رفته و محلول پاشی آزمایشی را انجام می دهد. برای این کار مسافتی به طول ۵۰ تا ۱۰۰ متر را در مزرعه علامت گذاری شده (در این آزمایش m ۵۰) و محلول پاشی با آب در این فاصله یک یا چند بار انجام می شود. ( در این آزمایش ۴ بار). دور موتور، وضعیت دنده ها با کمک یا بدون کمک باید یادداشت شود. بهتر است زمان طی نمودن این فاصله نیز یادداشت و سرعت تراکتور محاسبه شود. برای بدست آوردن مسافت طی شده باید طول انتخاب شده (m ۵۰) را در دفعات تکرار (۴ بار) ضرب نمود که مسافت ۲۰۰ متر بدست می آید.

پس از پایان محلول پاشی در آزمایش، تراکتور به جای اولیه آمده و در وضعیت مشابه قرار می گیرد و شاسی سمپاش نیز تا ارتفاع قبلی پایین می آید. سپس، مقدار آب باقی مانده در مخزن را پس از رفع تلاطم از درجات دو طرف مخزن خوانده و میانگین آن را یادداشت می نماییم. در این آزمایش، عدد سمت راست مخزن برابر ۲۲۰ لیتر و سمت چپ برابر ۲۰۰ لیتر می باشد که میانگین آن ۲۱۰ لیتر خواهد بود. برای تعیین مقدار مصرفی کافی است تا مقدار آب باقیمانده (۲۱۰ لیتر) از مقدار اولیه (۲۵۰ لیتر) کم شود که حاصل ۴۰ لیتر خواهد شد (در این آزمایش از نازل آبی رنگ استفاده شده است).

برای یافتن مقدار آب مصرفی در یک هکتار می توان از فرمول زیر استفاده کرد:

حال اگر از ابتدا و طبق جداول مختلف، هدف ما مصرف ۲۵۰ لیتر آب در هکتار برای سمپاشی بوده باشد، کالیبراسیون خاتمه یافته است. اما اگر هدف ما مصرف مقدار کمتر یا بیشتر آب بوده باشد دو حالت پیش می آید.

۱) اگر میزان محلول بدست آمده با مقدار مورد نظر بیش از ۱۰ درصد اختلاف داشته باشد باید شماره نازل را تغییر داد.

۲) اما اگر این اختلاف جزئی و زیر ۱۰ درصد باشد می توان از طریق تغییر فشار یا سرعت ِ حرکت، به اندازه مورد نظر رسید.

مثلا در این آزمایش اگر بخواهیم یک هکتار زمین را با ۲۰۰ لیتر آب سمپاشی کنیم (اختلاف با عدد ۲۵۰ بدست آمده بیش از ۱۰ درصد) باید نازل آبی رنگ ۱۱۰۰۳ را برداشته و به جای آن از نازل ۸۰۰۲ که دبی کمتری دارد استفاده کنیم . ولی اگر رقم ۲۲۵ تا ۲۷۵ لیتر در هکتار مورد نظر باشد (اختلاف کمتر از ۱۰ درصد) می توان با تغییرات فشار با سرعت، به اندازه لازم رسید.

سوالی که در نهایت مطرح می شود این است که آیا در یک فشار معین میزان خروجی محلول سمی با خروجی آب برابر است یا خیر.

با حل نمودن سموم مختلف در آب ، غلظت و لزجت محلول نسبت به آب افزایش یافته و در نتیجه خروجی نازل ها مقداری کاهش می یابد. لذا بسته به مقدار و انواع سموم حل شده میزان خروجی محلول نسبت به آب خالص ۳ تا ۵ درصد کاهش می یابد که این مقدار باید در محاسبات کالیبراسیون منظور گردد.

برای مثال اگر در آزمایش کالیبراسیون، آب مصرفی در هکتار در فشار معین ۲۰۰ لیتر بدست آمده باشد میزان محلول سمی خروجی در همان فشار در یک هکتار ۱۹۰ تا ۱۹۴ لیتر خواهد بود. بنابراین جهت رسیدن به مصرف ۲۰۰ لیتر محلول سمی در هکتار باید با تغییر جزئی فشار (افزایش) آب مصرفی را ۳ تا ۵ درصد افزایش داده و برای اطمینان بیشتر ، عملیات کالیبراسیون را یک بار دیگر تکرار نمود.

همانطوری که گفته شد کلیه عملیات کالیبراسیون با آب انجام می گیرد. لذا در هنگام سمپاشی حتما ً باید موارد ایمنی را که شامل استفاده از ماسک، عینک، کلاه، دستکش، لباس و کفش مناسب می باشد مراعات و در شرایط جوی نامناسب مثل ساعات گرم روز و وجود باد از انجام سمپاشی خود داری نمود.

به کشاورزی که جهت سمپاشی مزارع خود از تراکتور و سمپاش های اجاره ای استفاده می نمایند توصیه می شود قبل از شروع سمپاشی ، بر اجرای عملیات کالیبراسیون نظارت کامل داشته باشند.

منبع:

فیلم آموزش نحوه کالیبراسیون سمپاش پشت تراکتوری بومدار (۴۰۰ لیتری)، تهیه شده در وزارت کشاورزی، دفتر خدمات و تکنولوژی آموزشی